Μύθοι και Παραδόσεις


15 Φεβρουαρίου, 2016
 
Γήταυρος,    ένα μυθικό τέρας στην λαϊκή παράδοση της Λευκάδας

Ο Γήταυρος, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ήταν ένα τέρας με ακαθόριστη μορφή που, κατά τη λαϊκή παράδοση, εμφανιζόταν κοντά σε έλη, λίμνες ή στους βυθούς των ποταμών και έβγαζε τρομακτικούς μυκηθμούς,  που κατ’ άλλους έμοιαζαν με αυτούς του ταύρου και κατ’ άλλους με φοβερά ανθρώπινα μουγκρητά.
Αργότερα, κατά τη λαϊκή παράδοση πάντα, προστέθηκε σαν τόπος που εμφανίζοταν και οι περίβολοι των ναών, ενώ  κάθε φορά που ακούγονταν οι μυκηθμοί αυτοί, συνδυάστηκαν με μελλοντικές συμφορές.
Φυσικά πάντα υπήρχε η απόπειρα μιας λογικής εξήγησης, έτσι ο Αριστοτέλης (Προβλ. κε΄ 2 937, β΄ 38) αποδίδει τους ήχους αυτούς στη ροή του αέρα όταν εξέρχεται από στενό σε ευρύτερο χώρο, ενώ πολύ πιθανή  εξήγηση επίσης είναι να πρόκειται για τους ήχους  που παράγει το πουλί βούταυρος ο αστεροσκόπος, γνωστότερο ως  «νυχτοκόρακας«, που μοιάζουν με μουγκανητά βοδιών. Ο νυχτοκόρακας, άλλωστε, ζει στα έλη και στους καλαμιώνες και στον Μεσαίωνα ονομάσθηκε ο ίδιος «γήταυρος».
Η πρώτη δοξασία των αρχαίων, πριν δηλαδή γίνει λόγος για τέρας, ήταν ότι οι μυκηθμοί προέρχονταν από τους ιερούς ταύρους των θεών.
Άλλες ονομασίες του είναι  ζήταυρος, ήταυρος και νήταυρος.
Η ακαθόριστη μορφή του έδινε τροφή στην φαντασία των ανθρώπων που  τον «έβλεπαν» πότε ως βόδι, πότε ως   βουβάλι και πότε ως μεγάλο σκουλήκι  ή δράκοντα.
Παράδοση αναφέρει ότι όταν όλη η Θεσσαλία ήταν μια τεράστια λίμνη και ο Γήταυρος χώρισε με την ουρά του τον Όλυμπο από τον Κίσσαβο, που ήταν μέχρι τότε ενωμένοι. Με αυτό τον τρόπο, τη διάνοιξη δηλαδή του ρήγματος που σήμερα είναι γνωστό ως Κοιλάδα των Τεμπών, το νερό που σκέπαζε τον θεσσαλικό κάμπο διέφυγε στη θάλασσα.
Στη λαϊκή παράδοση της Λευκάδας τώρα, συναντάμε το γήταυρο ως γίγαντα, ως δράκοντα και ως άνθρωπο με υπερφυσικές δυνάμεις, ή πολεμιστή.
Σχετικές παραδόσεις, κατά ένα περίεργο τρόπο,  συναντιούνται μόνο στα χωριά της νότιας Λευκάδας, και συγκεκριμένα στο Μαραντοχώρι, τουλάχιστον σύμφωνα με τα στοιχεία που ο Πανταζής Κοντομίχης μας δίνει.

Ας δούμε τις παραδόσεις:

α) «Ο μεγάλος όφις στο Μαραντοχώρι«
«Γύρω στην εκκλησιά τ΄ Αη Θανάση – λένε –  εφώλιαζε ένα θεριό φίδι, που όταν κουλουριάζοτανε, δεν το χώραγε ο τόπος και γι΄ αυτό έφυγε και πήγε στη θάλασσα, κι ούτε που ξανφάνηκε. Απ΄ όπου πέρασε ξεράθηκαν όλα και διαβαίνοντας μέσ΄  από τον κάμπο μούγκριζε σαν να σφάζανε ένα κοπάδι βόδια».

β) «Στο Μαραντοχώρι, νια βολά κι έναν καιρό, ζούσε ένας θεόρατος άνθρωπος, που τόνε λέγανε Στάθη, κι αυτός ήταν Κλέφτης στα βουνά και κυνήγαγε τους Τούρκους. Ήταν σωστός γίγαντας και είχε μεγάλη δύναμη. Σήκωνε – λέανε οι παλιοί – με τα δυο μικρά του δάχτυλα δυο κριάρια και τα βάσταγε ψηλά ώσπου να τα γδάρουν. Αλλά είχε τέλος κακό. Τον σκότωσε με μπαμπεσιά, από προδοσία κάποιου φίλου του, ένας ξηρομερίτης από του Τρυφού που τον λέγανε Ρίζο, γιατί βλέπεις τον Στάθη τον εφοβόντανε όλοι. Μόνο με μπαμπεσιά και πισώπλατα μπορούσε να τον βαρέσει κάποιος. Με τα χέρια του τους τσάκιζε όλους σαν κοτόπουλα. Μετά το θάνατο του εδώ οι χωριανοί του κάμανε και τραγούδι» (μαρτυρία παπα-Θωμά Κονιδάρη).

Ο γήταυρος όμως, πέρασε και στη λευκαδίτικη ποίηση – έντεχνη και δημοτική.
Έτσι υπάρχει αναφορά σε ένα ήρωα που καταγόταν από τη νότια Λευκάδα και αγωνίστηκε κατά των Φράγκων κατακτητών στην εποχή της Φραγκοκρατίας στο νησί (1294 – 1479), με το μυθικό όνομα Γήταυρος, στον Φωτεινό του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη (άσμα Α΄).  Ο αγωνιστής αυτός απαγχονίστηκε απ΄ τον εχθρό μαζί με άλλους συντοπίτες του.

Γράφει ο Βαλαωρίτης:
» Μόνος ακόμη απόμεινε,
το Γήταυρο, τον πάλα,
το Διγενή, το Ρουπακιά, τους έφαγε η κρεμάλα,
κι άλλους εσύντριψε ο Τροχός ….».

Φυσικά  αναφερόμαστε στα μέσα του ΙΔ΄αιώνα και συγκεκριμένα στην «επανάσταση της Βουκέντρας», όταν διοικούσε το νησί ο Γρατιανός Τζώρτζης (1355 – 1362) .
Επίσης  το  δημοτικό τραγούδι της Λευκάδας , που δημοσίευσε ο Λευκαδίτης λόγιος Ιωάννης Σταματέλος (1822 – 1881) στο περιοδικό «ΠΛΑΤΩΝ», τομ. Β΄ το 1879, έχει σαν ήρωα ένα Λευκαδίτη κλεφταρματολό με το όνομα Γίταυρος, που «επήγε αρματολός με τον Κατσικογιάννη» στα προεπαναστατικά χρόνια.

Ο Σταματέλος προλογίζει το ποίημα με την εξής διαφωτιστική σημείωση:
«… Ο Κλέφτης ούτος ην Λευκάδιος, εκ της κώμης Μαραντοχωρίου, ακμάσας περί τα τέλη του ΙΗ΄αιώνος. Διηγούνται περί αυτόν όσα οι αρχαίοι περί του Μίλωνος του Κρωτονιάτου, τουτέστιν ότι είχαν ανάστημα γιγάντιον και ρώμην εξαίσιαν, δυνάμενος δια των δύο μικρών δακτύλων να σηκώση και βαστάση κρεμάμενα δύο κριάρια, έως ου να τα εκδάρωσιν. Εις αυτόν αναφέρεται το εξής άσμα:

Ο Γίταυρος
« Ήτανε κρίμα κη άδικο, μεγάλη αμαρτίjα,
που ΄σκότωσαν το Γίταυρο, και τάξο παλληκάρι
Δε ς ΄τώπε ο Ματσούκας,
Στάθη μήν πάς αρματωλός με τον Κατσικοjάννη
jάτ΄ ο χοντρός είν΄ άπιστος, ρήχνει και σε σκοτόνει;
Κάθεται κάννει μια γραφή του Ρίζου του Τριφιώτη:
Ρίζο μ΄, έρχετ΄ ο Γίταυρος με πέντε παλληκάρια,
γυρεύει πέντε χαϊμαλιά και τρεις σακούλαις
άσπρα γυρεύει κη ασημόσπαθο το φλωροσκαπνισμένο.
Βαρείτε και σκοτώστε τον …»

Καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για το γίγαντα Στάθη, που αναφέρει η παράδοση, που παραθέσαμε πιο πάνω και στον οποίο η λαϊκή Μούσα έδωσε το μυθικό όνομα Γίταυρος.
Η πλούσια παράδοση του νησιού μας, με επιρροές από τη μυθολογία και την πλούσια ιστορία του, μας προσφέρει μικρά τέτοια «διαμαντάκια», που είναι ευχάριστο κάθε φορά να τα ανακαλύπτουμε και να τα μοιραζόμαστε.


Πηγές:
Πανταζής Κοντομίχης, Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος, εκδ.  Γρηγόρη , Αθήνα 2005
http://lexikolefkadas.gr/
el.wikipedia.org/wiki/Γήταυρος


=================================================================

12 Ιανουαρίου, 2013



Φώτης Χαλιώτης Ιστορία και Παράδοση

 
Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, στο «Μετά τα Φυσικά, 1049a.26, 1029a.20, 1036a.23», η αρχική κοσμική ύλη είναι αγέννητος, άφθαρτος, αόριστος, άγνωστος καθ’ αυτήν, νεκρά, άμορφος και έξωθεν κινούμενη.

Τα τέσσερα αρχικά κοσμικά στοιχεία των φιλοσόφων της κοσμολογικής περιόδου, και δη του Εμπεδοκλέους, είναι οι εκδηλώσεις της αρχικής κοσμικής ουσίας. Συμφώνως με τον Αριστοτέλη, στο «Φυσικά,

192a.16, 192b.18», «Μετά τα Φυσικά, 1072b.3», η σκόπιμος κίνηση προκαλεί μορφοπλασματική ενέργεια, δια της οποίας η κοσμική ύλη μεταβαίνει εκ της δυνατότητας «δυνάμει» εις την πραγματικότητα «ενέργεια», δια της οποίας λαμβάνουνε υπόσταση τα πράγματα δια της επί της ύλης κυριαρχίας του Είδους (Ιδέα), όπερ αποτελεί την έννοια, την ουσία, τον τελικό σκοπό και την δύναμη, ήτις πραγματοποιεί τον σκοπό αυτόν. Στην Γη κυριαρχεί δύναμη δημιουργός των τελικών μορφών της ύλης, η Εντελέχεια (βλ. Αριστοτέλης «Μετά τα Φυσικά, 1092a.3, 1050a.22»), η οποία εξωτερικώς εκδηλώνεται κατά την σχέση των συστατικών στοιχείων προς άλληλα και εσωτερικώς ως ψυχή των έμβιων όντων.

Θρεπτική εις τα φυτά, αισθητική και κινητική στα ζώα και νοητική στον άνθρωπο, στον οποίο αθάνατος και θείος είναι ο ποιητικός νους, όστις προέρχεται, ως θείον δώρο, έξωθεν (θύραθεν) και είναι αληθώς θείος : είναι το καθαρό Λογικό, ο Νους. Ο θείος ούτος ξένος παρέχεται αφ’ εαυτού στον άνθρωπο, κατά την διάρκεια της ζωής και όταν το σώμα διαλύεται μετά την κυρίως ειπείν ζωή επιστρέφει προς τον καθολικό Νου, όστις είναι ο θεός και εν τω οποίο απορροφάται, κατά τον Αριστοτέλη στο «Περί ψυχής, 430a.17», «Περί γενέσεως και φθοράς, 736b.27»! Εν τη λειτουργία του σύμπαντος σκοπός της κοσμικής ύλης είναι το Είδος και του σώματος η ψυχή, ήτις είναι εντελέχεια η πρώτη σώματος φυσικού δυνάμει ζωή έχοντος. Ο Κόσμος είναι ενιαίο και καλώς διατεταγμένο σύνολο και μεταβαίνει ολονέν σε ανώτερα στάδια εξέλιξης.

Η προϊούσα αυτή εξέλιξη αποτελεί τον σκοπό της φύσεως, στον οποίο υπηρετούν όλοι οι επιμέρους σκοποί, διότι έκαστον ον δεν είναι μόνον σκοπός εαυτού, αλλά και μέσο προς πραγματοποίηση ανώτερων σκοπών, επί των οποίων πάλι στηρίζονται άλλοι έτι υψηλότεροι, ούτως ώστε πάντες συνεργάζονται προς πραγματοποίηση του ενός μεγάλου σκοπού, όστις είναι ο Κόσμος ως όλον. Ούτω ολόκληρο το σύμπαν αποτελεί ιεραρχία σκοπών, εν τη οποία τόσο και επί μέρους όσον και το όλον τελεί εις διαρκεί εξέλιξη προς αεί ανώτερους σκοπούς. Αλλά ποιος είναι ο ύψιστος και έσχατος σκοπός, προς τον οποίον κατατείνει ο Κόσμος ;;

Τούτο μανθάνουμε, λέγει ο Αριστοτέλης, εάν εξετάσουμε την σχέση Είδους και Ύλης κατά τα διάφορα στάδια της προς ανώτερους σκοπούς εξελίξεως. Η ύλη υποχωρεί ολονέν περισσότερο όσο ανώτεροι είναι οι εκάστοτε πραγματοποιούμενες μορφές! Συμβαίνει ότι και περί το έργο του καλλιτέχνη. Η ύλη από την οποία πλάττει τον ανδριάντα ή το άγαλμα, υποχωρεί αναλόγως προς το βαθμό της εμφανίσεως της μορφής/είδους/ιδέας, έως ότου δεν βλέπουμε πλέον εν τω μάρμαρο την ύλη, αλλά το καθαρό Είδος/Ιδέα/Μορφή!!

Πηγή  :  www.ionianpress.gr
========================================================================
9 Ιανουαρίου, 2013
O AINEIAΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ
(Απόσπασμα από άρθρο του Λάζαρου Συνέσιου στην εφημερίδα "Πρεβεζιάνικοι Αντίλαλοι")
Ο Βιργίλιος διάσημος Λατίνος ποιητής (70π.χ-21π.χ) συνέθεσε το επικό ποίημα «Αινείας» επιδιώκοντας να δοξολογήσει τον Αύγουστο, να υμνήσει την κοσμοκράτειρα Ρώμη, να κωδικοποιήσει τις αυστηρώς Ρωμαϊκές πίστεις και δοξασίες και να δώσει στους Ρωμαίους το έπος της φυλής τους.
Κύριο πρόσωπο του έπους είναι ο Αινείας που ,όπως λέει ο Όμηρος στην Ιλιάδα, ήταν γιός της θεάς Αφροδίτης και του νεαρού βοσκού Αγχίση. Ο φτεροπόδαρος, ανδρείος, ρωμαλέος και ακούραστος στη μάχη Αινείας αναδείχθηκε ένας από τους επιφανέστερους αρχηγούς των Τρώων.
Ο μύθος λέει πως ο Αινείας, απελπισμένος από την άλωση της Τροίας και πεπεισμένος για την ολοκληρωτική καταστροφή, έφυγε τελευταίος από την πόλη παίρνοντας στους ώμους του τον πατέρα του και τα αγάλματα των εφεστίων θεών , κρατώντας τον γιό του Ασκάνιο από το χέρι.
Αρχίζει η μεγάλη περιπλάνηση που θα καταλήξει στο Λάτιο, στις όχθες του Τίβερη ποταμού. Με ένα μικρό στόλο από είκοσι πλοία, στον οποίο έχουν επιβιβασθεί αρκετοί συντοπίτες του Τρώες με τις γυναίκες τους, φεύγοντας από την κατακτημένη Τροία, ο Αινείας αναζητεί νέα πατρίδα. Μέσω του Ελλησπόντου πηγαίνει στην Παλλήνη (τη χερσόνησο Κασσάνδρα της Χαλκιδικής) και στη συνέχεια στη Σαμοθράκη και από εκεί στη Δήλο, όπου ο χρησμός του Απόλλωνα τους συμβουλεύει να ζητήσουν την αρχαία τους μάνα,-τη Κρήτη- σύμφωνα με την Ερμηνεία που δίνει ο Αγχίσης.
Μα κι εκεί δεν στεριώνουν καθώς φοβερός λοιμός που αφανίζει το νησί, τους υποχρεώνει να το εγκαταλείψουν και να πορευθούν στα νησιά Στροφάδες ( δύο μικρά νησάκια κοντά στη Ζάκυνθο) όπου κατοικούσαν οι Άρπυιες (μυθολογικά τέρατα φτερωτές και ωραίες που άρπαζαν τους ναυτικούς-προσωποποίηση των αγρίων θαλασσίων ανέμων-). Οι Τρώες τις τοξεύουν χωρίς επιτυχία, αλλά η Άρπυια Κελαινώ προφητεύει πως τελικώς θα φθάσουν στην Ιταλία.
Από τις Στροφάδες ανοίγουν πανιά και πηγαίνουν στη Ζάκυνθο και στην Ιθάκη. «Ήδη φαίνεται εις το μέσον των κυμάτων η δασώδης Ζάκυνθος και η Σάμη και το απόκρημνον εκ των βράχων Νήριτον.», γράφει ο Βιργίλιος.
Από την Ιθάκη οι Τρώες κατευθύνονται προς τη Λευκάδα, όπου πλησιάζοντας αντικρίζουν το Όρος Λευκάτα επί του οποίου υψώνεται μεγαλοπρεπές ιερό του Απόλλωνος, Φθάνουν στο μικρό λιμάνι και πρυμνιοδετούν. Αν και πολύ κουρασμένοι νιώθουν χαρά και ικανοποίηση που πάτησαν πια σε μη εχθρικό έδαφος, όπου κάνουν θυσίες στους βωμούς "εξαγνιζόμενοι εις τιμήν του Διός".
Στο γειτονικό Άκτιο τελούν προς τιμήν του Απόλλωνος με μεγαλοπρέπεια αθλητικούς αγώνες (Ιλιακούς αγώνες). Αφού τέλεσαν τις θυσίες κι έκαμαν τους αγώνες όπως συνήθιζαν στην Τροία προς τιμήν των θεών, με προτροπή του αρχηγού τους Αινεία απλώθηκαν στη γύρω περιοχή και έφθασαν στην Αμβρακία όπου τους υποδέχθηκε ο βασιλιάς Αμβραξ.
Από όπου περνούσαν οι Τρώες ίδρυαν πόλεις και ναούς, αφιερωμένους στη θεά Αφροδίτη μητέρα του Αινεία.
Όμως οι μέρες περνούν, το καλοκαίρι τελειώνει και πλησιάζει ο χειμώνας, άγριος και επικίνδυνος. Ο Αινείας αφιερώνει στους θεούς μια μεγάλη χάλκινη ασπίδα με την επιγραφή AENEAS HAEC DE DANAIS VICTORIBUS ARMA (Ο Αινείας από τους Δαναούς τους νικητές αφιερώνει αυτά τα όπλα). Κατόπιν έβαλε πλώρη για Βορειότερα. Οι ερέτες (κωπηλάτες) έπιασαν τα κουπιά, τα πανιά ανοίχθηκαν στον ούριο άνεμο και τα πλοία παραπλέοντας τα ηπειρωτικά παράλια άφησαν πίσω το νησί των Φαιάκων κι έφθασαν στο Βουθρωτό, παραλιακή πόλη απέναντι από το ΒΑ άκρο της Κέρκυρας. Εκεί τους περιμένει μια μεγάλη έκπληξη. Μαθαίνουν πως στην περιοχή βασιλεύει ο γιός του Πριάμου και της Εκάβης ο Έλενος. Εκεί στο Βουθρωτό,
ο Αινείας συναντάται και με τον Έλενο και με την Ανδρομάχη, φιλοξενείται από αυτούς και όπως ήταν φυσικό αναπολούν με  ιδιαίτερη συγκίνηση τα της Τροίας. Όμως ο στόχος του Αινεία είναι να φτάσει σε μια νέα πατρίδα..Ο Έλενος βασιλιάς και μάντις μαζί χρησμοδοτεί και τον καθοδηγεί στο πως θα φθάσει με ασφάλεια στην Ιταλία, εκεί που είναι  ο τελικός προορισμός.
Μετά από πολλές περιπέτειες αφού πέρασαν  το στενό της Σκύλλας και της Χάρυβδης, το νησί των Κυκλώπων, την Οτρυγία, τη Καρχηδόνα ( εκεί ο Αινείας ζει ένα παράφορο έρωτα με τη βασίλισσα Διδώ ) φθάνουν στην Σικελία. Από εκεί φθάνει στο Λάτιο. Ο Αινείας έστειλε πρέσβεις και δώρα στον Λατίνο βασιλιά του τόπου και ζήτησε την άδεια να ιδρύσει εκεί μια πόλη. Ο βασιλιάς του έδωσε την άδεια και την κόρη του Λαβίνια για σύζυγο. Μετά το θάνατο του Λατίνου ο Αινείας έγινε βασιλιάς του Λατίου.
Όσο αφορά την ίδρυση της Ρώμης από τον Αινεία υπάρχουν πολλές εκδοχές. Αλλού αναφέρεται ότι η πόλη πήρε το όνομά της από τη Ρώμη σύζυγο του Αινεία. Άλλες πηγές αναφέρουν ως ιδρυτή το Ρώμο ένα από τα τέσσερα παιδιά του Αινεία κ.λ.π. Εν πάσει περιπτώσει, ο Βιργίλιος με την Αινειάδα ενίσχυσε το Εθνικό φρόνημα των Ρωμαίων, αφού η Ρώμη «έλκουσα την καταγωγήν της από του ηρωικού Λατίου απέκτα αναμφισβήτητους τίτλους ευγενείας…... Ο Αινείας ήτο θεϊκής καταγωγής, ευγενής, ήρωας, ανδρείος, θεοσεβής.»
  
Σ χ ό λ ι α
  
ΤΑ ΕΠΗ
Οι λαοί δημιούργησαν τα έπη, γιατί αυτοί από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά, διατήρησαν με τους «ραψωδούς», τους  πλανώδιους  διασκεδαστές, τους μύθους και τις παραδόσεις, με αποτέλεσμα να καταγραφεί από μεν τον Όμηρο το έπος «Οδύσσεια», από δε το Βιργίλιο το έπος «Αινειάς».
Όμως και πέρα από τη Μεσόγειο θάλασσα άλλοι λαοί με τον ίδιο τρόπο δημιούργησαν τα δικά τους έπη, όπως π.χ. στη Φινλανδία έχει καταγραφεί το έπος «Καλεβάλα» γιατί πάντα ,έχουμε ανάγκη να μαθαίνουμε τις περιπέτειες και τα κατορθώματα των ηρώων.
Σας παραθέτω αντιπροσωπευτικούς στοίχους από τα τρία έπη, που ,έχουν παρόμοια εισαγωγή.
Οδύσσεια
Τον άνδρα τον πολύπραγο τραγούδησέ μου,ω Μούσα, που περισσά πλανήθηκε, αν κούρσεψε της Τροίας το ιερό κάστρο, και πολλών ανθρώπων είδε χώρες, και πολλά στα πέλαα βρήκε πάθια, για μια ζωή παλεύοντας για γυρισμό …………...........................................
Αινειάς
Ψάλλω τις μάχες και τον ήρωα, ο οποίος διωγμένος από τη μοίρα, ήρθε πρώτος από τις όχθες της Τροίας στην Ιταλία και στα παράλια του Λαβινίου, αφού για πολύ χρόνο
Πάλεψε στη ξηρά και στη θάλασσα, από την οργή της σκληρής Ήρας ..........................................
Καλεβάλα
Απόψε επιθύμησα, σκέφτηκε το μυαλό μου, να  ξεκινήσω να σας πω και να σας τραγουδήσω, να λύσω την παράδοση, του γένους τα τραγούδια.
Λέξεις λιώνουν στο στόμα μου και πέφτουνε τα λόγια τη γλώσσα να προφτάσουνε, να φύγουν απ τα δόντια………………………να μάθουνε τους μύθους μας, τα μαγικά τα ξόρκια, για τον Βάιναμόινεν και για τον Ίλμαρίνεν, της Κάλεβα τα δάση .................................................
Πέρσα Γιαννουλάτου
  
======================================================================


9 Οκτωβρίου, 2012

Ο ΑΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
 Της Νίκης Ευθυμιάτου-Κατσούνη

« …. Αυτή ( η Κεφαλληνία ) δ’ εστίν ορεινή · μέγιστον δ’ όρος εν αυτή εν ω Διός Αινησίου ιερόν …. »
Στράβων 456

« …. Έστι γάρ Αίνος όρος της Κεφαλληνίας, όπου Αινησίου Διός ιερόν εστί, ου μνημονεύει Λέων εν Περίπλω και Τιμοσθένης εν τοις Λιμέσιν …. »
Απολλώνιος Ρόδιος ΙΙ, 297

Ενώ η ομηρική γεωγραφία για την Κεφαλονιά και την Ιθάκη είναι συγκεχυμένη, οι αναφορές για τον Αίνο είναι κατηγορηματικές και σαφείς. Το γεγονός αυτό και μόνο αποδεικνύει τη σπουδαιότητά του.  Θα λέγαμε ότι η παρουσία του βουνού αυτού «στοιχειώνει» στην κυριολεξία την τύχη του νησιού και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επηρεάζει τη ζωή των κατοίκων του μέσα στους αιώνες.  Οι αρχαίοι συγγραφείς παραδίδουν σε μας τον Αίνο σαν βουνό ιστορικό και ιερό, περιβλημένο με την αίγλη του μυστηρίου και της Θεότητας.  Ο συσχετισμός του με διάφορους μύθους, θρησκευτικά ή ιστορικά γεγονότα και ο ρόλος του στην οικονομική και πολιτική εξέλιξη του νησιού τον τοποθετούν σαν το κεντρικό σημείο αναφοράς όλης της ιστορίας της Κεφαλονιάς από τα μυθικά χρόνια μέχρι σήμερα.  
Ο Αίνος πυκνά δασωμένος και νεφοσκεπής τροφοδότησε τη φαντασία των αρχαίων Ελλήνων, που τον είδαν σαν τόπο κατοικίας των αθανάτων.  Οι συχνές καταιγίδες με τους κεραυνούς στις κορυφές του, ήταν γι’ αυτούς η αδιαφιλονίκητη απόδειξη της «επιφάνειας» κάποιας πανίσχυρης Θεότητας.  Αυτή δεν μπορούσε να ήταν άλλη από τον πατέρα των θεών και ανθρώπων, τον κύριο των καταιγίδων και του υψηλού αιθέρα, το Μεγάλο Δία, προς τιμήν του οποίου μύστες και μυούμενοι τελούσαν λατρεία με θυσίες στις κορυφές των ορέων.  Ο τρόπος που δήλωνε την παρουσία του, προκαλούσε το φόβο και το δέος στους θνητούς.  Γιατί μόνο ο νεφεληγερέτης Ζεύς, όπως αλλιώς τον αποκαλούσαν οι αρχαίοι Έλληνες, είχε τη δύναμη να σηκώνει και να σωριάζει τα σύννεφα, να φέρνει τις καταιγίδες και να εκδηλώνει την οργή του με βροντές και αστραπές.  Σύμβολο του το εξ ουρανού πυρ, ο κεραυνός.  Όταν ο Αίνος χανόταν μέσα στα σύννεφα και φαινόταν σαν να εισδύει στο άπειρο, τότε πραγματοποιόταν η επαφή με τους αθανάτους.  Στο πιο ψηλό σημείο του βουνού ο θεός έκανε την κάθοδο.  Εκεί ήταν ο τόπος έλευσης, του ερχομού, όπου συχνά, όπως πίστευαν, εμφανιζόταν, όταν έφευγε από τον Όλυμπο.  Γι’ αυτό έγινε και τόπος ιερής λατρείας.  Άλλωστε αίνος είναι ο ύμνος προς το θεό.  Πράγματι στην ψηλότερη κορυφή του, το Μέγα Σωρό, υπήρχε θυσιαστήριο αφιερωμένο στο Δία, που λατρευόταν με το όνομα Αίνειος ή Αινήσιος από το όνομα του βουνού.  Πιθανότατα υπήρχε και ναός, ο οποίος δε σώθηκε, όμως μέχρι πρόσφατα υπήρχαν τα ίχνη του ιερού. Η ονομασία Σωρός λέγεται ότι οφείλεται στα άφθονα οστά των ζώων, κατάλοιπα των θυσιών, που ήταν σωριασμένα εκεί.  Ο λαός διατηρώντας τις αρχαίες μνήμες μέχρι σήμερα αποκαλεί τη μεγαλοπρεπή αυτή κορυφή του Αίνου Στο Σωρό τα Κόκκαλα.
Ο επισκέπτης, που θα αναρριχηθεί στα 1628 μέτρα του Σωρού με τις απόκρημνες πλαγιές να κατεβαίνουν σχεδόν κάθετα κάτω από τα πόδια του, τους χάσκοντες γκρεμούς και την καταπληκτική πανοραμική θέα της στεριάς και των γύρω νησιών μέσα στη θάλασσα ενός καταγάλανου Ιονίου, θα βιώσει τη μαγεία του αρχαίου μύθου παράλληλα με την αίσθηση ότι τα πόδια του δεν πατούν στη γη, αλλ’ ότι στέκει μετέωρος και βρίσκεται πολύ κοντά στον ουρανό.
Όταν οι ιερείς στον Αίνο θυσίαζαν στο βωμό του Δία τα ιερά σφάγια, ο καπνός που ανέβαινε στον ουρανό, έδινε το «σημείον» και η τελετή μιας δεύτερης, σχεδόν ταυτόχρονης θυσίας άρχιζε στη βραχονησίδα Δίας, που βρίσκεται κοντά στο ακρωτήρι Λιάκας, νοτιοδυτικά της Λειβαθώς, σε οπτική ευθεία με το Μεγάλο Σωρό.  Οι ιερείς έβλεπαν τη δεύτερη στήλη καπνού και καταλάβαιναν ότι η θυσία στο θεό είχε ολοκληρωθεί.  Σήμερα στο νησάκι αυτό, που είναι ένα πέτρινο μετέωρο στη μέση της θάλασσας, πάνω από τα ερείπια της παλαιάς Μονής, της αφιερωμένης στη Θεοτόκο των Βλαχερνών, ξαναχτίστηκε η μικρή εκκλησία, που είχαν γκρεμίσει οι σεισμοί του 1953.  Κάτω από τα παλαιά θεμέλια υπήρχαν ίχνη του αφιερωμένου στο Δία αρχαίου ναού.
Αυτή η πανάρχαια λατρεία του Δία στην Κεφαλονιά, σε συνδυασμό με τ’ ανασκαφικά ευρήματα του 1992 στα Τζαννάτα αποτελεί, κατά την άποψή μας, ένα κρίκο της χαμένης αλυσίδας, που συνέδεε την Κεφαλονιά με την Μινωική Κρήτη.  Στο νησί αυτό, είναι γνωστό ότι κατ’ εξοχήν λατρευόταν ο Δίας με την προελληνική του μορφή (νήπιος Ζεύς, Κρηταγενής) σαν θεός της βλάστησης και της αναγέννησης της Φύσης.  Με το σκεπτικό αυτό ενισχύεται και η πιθανότητα κάποιας άλλης λατρείας στον Αίνο προγενέστερης του ελληνικού Δία, ίσως του δρυοκολάπτη, στον οποίο και θ’ αναφερθούμε στη συνέχεια.
Όποιος περιπλανηθεί στον Αίνο, για να χαθεί θεληματικά σε μέρη ανήλιαγα και μυστικά βυθισμένος στη μαγεία τους, θα αισθανθεί ακόμα και τώρα να το εγγίζει σαν αερικό μια αθέατη παρουσία.  Είναι έτοιμος πλέον να δεχθεί τη μύηση, για να μπει σ’ αυτό τον άβατο ναό της Φύσης.  Όπως θροΐζουν πάνω από το κεφάλι του οι φυλλωσιές κι ανεβαίνει από το χώμα η υγρή μυρωδιά του βρύου ανάμικτη με το λεπτό άρωμα του ρετσινιού από τις ελατοβελόνες, αισθάνεται εντονότερη αυτή την παρουσία, παρ’ όλο που δεν τη βλέπει.  Η υποψία μιας φτερωτής σκιάς στα πυκνά και βαθύσκια μέρη του δάσους υποδηλώνει το γρήγορο πέρασμα του μεγάλου δρυοκολάπτη με το μαύρο φτέρωμα και το κόκκινο στέμμα, του βασιλιά – προστάτη του δέντρου, του πουλιού της βροχής.  Στις πανάρχαιες μυστηριακές τοτεμιστικές τελετές ενσάρκωνε μαζί με το Φαύνο το αθάνατο πνεύμα της Μάνας Φύσης και τη δύναμη του αιώνιου δάσους.  Ο Δρυοκολάπτης, γνωστός και σαν Πίκος (από το picus, αλλά και Πήκος), πουλί-βασιλιάς και μάγος-γιατρός, μυστηριακή, δαιμονική θεότητα, όπως οι Τελχίνες και οι Ιδαίοι Δάκτυλοι, πίστευαν ότι προκαλούσε τα καιρικά φαινόμενα, σύννεφα, βροχή, χιόνι και χαλάζι.  Λατρεύθηκε με πολλές μορφές: δαίμονας της Φύσης, σύμβολο τοτέμ, μάγος βασιλιάς, δάσκαλος στη μύηση και τέλος, όταν η λατρεία του παραμερίστηκε από μια νέα τάξη πραγμάτων, πέρασε στον κόσμο των θνητών.  Στην ακμή της λατρείας του μπορούσε να κάνει μάγια, να γητεύει, ν’ αλλάζει μορφή κατά βούληση και ακόμα είχε τη δύναμη ν’ αποτρέπει το κεραυνό.  Αυτές του τις ιδιότητες τις απέδωσαν αργότερα στο Δία, τον οποίο ταύτισαν μαζί του και έδειχναν μάλιστα στην Κρήτη και τον τάφο του.  Το μακρυνό απόηχο αυτών των πρώτων θρησκευτικών μυστηρίων του παρελθόντος ζωντανεύει και σήμερα στον Αίνο η παρουσία του ιερού πουλιού, γνωστού σαν δρυοκολάπτη το Άρη.
Το φημισμένο ιερό του Δία πάνω στον Αίνο συνδέεται επίσης με τον Ιάσονα και την Αργοναυτική Εκστρατεία στο  μύθο των Αρπυιών.  Οι Άρπυιες, Αελλώ και Ωκυπέτη, ήταν τέρατα φτερωτά, με σώμα πουλιού και κεφάλι γυναίκας.  Θηριώδεις και ακάθαρτες λέρωναν την τροφή του τυφλού μάντη Φινέα, ο οποίος δεν μπορούσε πλέον να φάει, τιμωρημένος έτσι από το θεό Ήλιο.  Κι αυτό, γιατί ο μάντης είχε πράξει ενάντια στη θέληση του βασιλιά Αιήτη, γιού του Ήλιου, δείχνοντας στο Φρίξο το δρόμο για την Κολχίδα.  Έτσι ο θεός οργισμένος τον τύφλωσε.  Ο Φινέας, πριν αποκαλύψει στον Ιάσονα τον τρόπο να περάσει την Αργώ σώα μέσα από τις Συμπληγάδες, για να πάει στην Κολχίδα και να φέρει το «χρυσόμαλλον δέρας», του ζήτησε να τον απαλλάξει από τις Άρπυιες.  Ο Ιάσονας τότε έστειλε σε βοήθεια δύο διαλεχτά παλληκάρια, δύο γενναίους ήρωες!  Ήταν οι φτερωτοί γιοί του θεού Βορέα, ο Κάλαϊς και ο Ζήτης, γρήγοροι κι ορμητικοί σαν τον άνεμο πατέρα τους και γι’ αυτό οι μόνοι, που μπορούσαν ν’ αντιμετωπίσουν τα φτερωτά τέρατα.  Ήταν όμως πεπρωμένο σ’ αυτό τον αγώνα πτήσης ο νικημένος να πεθάνει.  Οι δύο Βορεάδες τράβηξαν τα ξίφη και κυνήγησαν τις Άρπυιες στον αέρα.  Πετώντας πάνω από την Πελοπόννησο έφθασαν πρώτα την Αελλώ, η οποία έπεσε και πνίγηκε στα νερά του ποταμού Τίγρη, που από τότε λέγεται Άρπυς.  Η δεύτερη και πιο γρήγορη, όπως δηλώνει και τα’ όνομά της, Ωκυπέτη, πέρασε τις Εχινάδες και τράβηξε στο Νότο.  Όταν ο Κάλαϊς και ο Ζήτης καταδιώκοντάς την πάντοτε βρέθηκαν μακριά από τις στεριές πάνω από τ’ ανοιχτό πέλαγος μεταξύ ουρανού και θάλασσας, ένιωσαν τα φτερά τους να βαραίνουν και τις δυνάμεις να τους εγκαταλείπουν.  Μοναδική στεριά, που ξαγνάντευαν από μακριά, ήταν η κορυφή του Αίνου μέσα στα σύννεφα.  Τότε στράφηκαν και προσευχήθηκαν στον Αινήσιο Δία να τους δώσει νέες δυνάμεις, για να συνεχίσουν την καταδίωξη.  Η προσευχή τους εισακούσθηκε.  Το φτερούγισμά τους ξανάγινε γρήγορο και δυνατό. Η Άρπυια πετούσε κουρασμένη ήδη κι αυτή  πάνω από τις τελευταίες νησίδες του Ιονίου.  Τότε, για να δει πόσο κοντά είναι οι διώκτες της κι αν την ακολουθούν, έκανε στροφή γυρνώντας πίσω το κεφάλι.  Όταν κατάλαβε πως οι φτερωτοί γιοί του Βορέα την είχαν φθάσει, έπεσε νεκρή στην αμμουδιά.  Από τότε λέγεται ότι τα νησιά εκείνα ονομάστηκαν Στροφάδες.
« …. Αύτη (η Άρπυια) κατά την Προποντίδα φεύγουσα μέχρις Εχινάδων ήλθε νήσων, αι νυν απ’ εκείνης Στροφάδες καλούνται· εστράφη γαρ ως ήλθεν επί ταύτας».
Η αναφορά, που κάνει ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στο ιερό του Αινήσιου Δία μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αυτό πρέπει να ήταν ένα από τα παλαιότερα ιερά με πανελλήνια αίγλη και ακτινοβολία, πράγμα, που υποδηλώνει πιθανότατα και την επιρροή του σαν θρησκευτικού κέντρου.  Το τελευταίο αυτό μας ενισχύει την άποψη που διατυπώσαμε παραπάνω, ότι δηλ. προϋπήρχε εκεί άλλη λατρεία, αρχαιότερη του Διός.  Στο γεγονός αυτό ασφαλώς οφειλόταν το κύρος και η φήμη που έχαιρε.  Δεν ήταν ένα νεοϊδρυμένο (για τους τότε Έλληνες) ιερό και εξ αιτίας αυτού ασήμαντο και άγνωστο στους πολλούς, αλλά αντίθετα ήταν πασίγνωστο και γιατί ήταν πολύ παλαιό και γιατί εκεί τελούσαν σημαντική λατρεία.  Έτσι εξηγείται η διατήρησή του στην πανελλήνια συνείδηση και η σύνδεσή του με το μύθο της Αργοναυτικής Εκστρατείας, η οποία χρονολογικά τοποθετείται σε εποχή προγενέστερη του Ομήρου, στους λεγόμενους «ηρωικούς χρόνους».
Οι αρχαίοι συγγραφείς αποκαλούσαν την Κεφαλονιά Μέλαινα και σκιερά για τα πυκνά της δάση (Μαύρη Νήσο, δασωμένη).  Για τον ίδιο λόγο και ο Αίνος ονομάστηκε Μαυροβούνι και Ελατοβούνι στα νεότερα χρόνια και Monte Nero από τους Ενετούς.
……………………………………………………………………………………………………………………

( Απόσπασμα ) από το βιβλίο  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΔΡΥΜΟ ΑΙΝΟΥ,  έκδοση  ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΙΘΑΚΗΣ  1998              


























====================================================================

Ο ΔΡΑΚΟΝΤΑΣ ΤΟΥ ΑΙΝΟΥ

Της  Νίκης Ευθυμιάτου-Κατσούνη

Παραθέτουμε το έγγραφο από το Αρχειοφυλακείο Κεφαλονιάς, όπως το δημοσίευσε ο Κ. Σάμιος στη μελέτη του για τα «Δάση της Κεφαλληνίας» σελ. 30-31.

Αντίγραφον εκ του υπ’ αριθ. 1 Βιβλ. Σελ. 4 των Κοινοτικών αποφάσεων της Ενετικής Κυβερνήσεως (Terminazioni Municipali dal 1509) 

Ιστορία του εν Κεφαλληνία φονευθέντος εν έτει 1509 Δράκοντος
Αντίγραφον εξαχθέν εξ ετέρου ομοίου

Αντίγραφον 1633 Ιουλίου 10. Εξήχθη το παρόν αντίγραφον εκ παλαιοτάτων βιβλίων, ερανισθέντων εξ ετέρου βιβλίου, ευρισκομένου εν φακέλω μετ’ άλλων παλαιών εγγράφων.
      Γεώργιος Πεκκατώρος
Γραμματεύς της εκλαμπροτάτης Κοινότητος παρέβαλον  αυτό μετά του πρωτοτύπου.

Εν ονόματι του Χριστού, Αμήν. Εν έτει από γεννήσεως αυτού 1509 ινδικτιώνος*  10 Μαΐου. Ημείς Φαντίνος Μαλιπιέρος, δια την Εκλαμπροτάτην και Εξοχωτάτην βενετικήν  κυριαρχίαν, Προβλεπτής Κεφαλληνίας, παρουσία δε και των Cavarnis Fideles, Ιωάννου Κρασσά, Γεωργίου Βοκκαρίου, Ιωάννου Ρωσολύμου και άλλων.
Επειδή παρεπονέθησαν έμπροσθεν ημών πλείστοι κάτοικοι της νήσου ταύτης, οίτινες εξέθηκαν ημίν ότι εις το δάσος του Αγ. Νικολάου, εις Ανεμοδούρι, ευρίσκεται είς παμμέγιστος δράκων, όστις φονεύει πολλούς ανθρώπους και ότι είναι ανάγκη να φονευθή ούτος, πράγμα το οποίον πολλάκις είχεν επιχειρηθεί άνευ αποτελέσματος.
Προεκηρύξαμεν  προς ακριβή γνώσιν εκάστου, ότι, εάν ευρεθώσιν πρόσωπα έχοντα το θάρρος (κατά λέξιν «αν τους βαστά η καρδιά») να φονεύσωσιν αυτόν, θα τοις παραχωρηθώσιν οι κάτωθεν σημειούμενοι τόποι, οίτινες αναφέρονται ωσαύτως και εις την από 8 παρελθ. Απριλίου προκήρυξίν μας, και ευρίσκεται εντός τούτου του φρουρίου.
  Δύο αδελφοί Brescani ονόματι Ιάκωβος και Βερνάρδος προσεφέρθησαν, όπως μόνοι φονεύσωσι τον εν λόγω δράκοντα, όπως αποκτήσωσι τα ειρημένα κτήματα.
Οι δύο ούτοι, την  10 τρεχ. ημέραν του Αγ. Νικολάου, εις την εκκλησίαν του οποίου δεν μετέβαινον πλέον οι χριστιανοί εκ φόβου, έλαβον παρ’ ημών δύο σιδηράς πανοπλίας μετά των βραχιόνων αυτών και των προσωπείων και ο είς εξ αυτών εισήλθεν εις το στόμα του δράκοντος μετά μαχαίρας εις την χείρα, ο δε έτερος άνωθεν, μετά πελέκεως, εφόνευσαν τον φοβερόν αυτόν δράκοντα, όστις περιστρεφόμενος ισχυρώς με την ουράν του εκτυπήθη με τον πέλεκυν.
Επί τέλους τον εφόνευσαν και ευθύς ως εγνώσθη η είδησις, έγινε μεγαλοπρεπής λιτανεία, όπως ευαρεστήσωσι τον Θεόν, έγιναν δε και πολλαί λειτουργίαι εις τον ειρημένον ναόν του Αγ. Νικολάου, και γίνεται γνωστόν εις το κοινόν ότι, αφού έκαμον το μέγα το μέγα κατόρθωμα, προσήκει να τοις παραχωρηθεί ο,τι υπεσχέθημεν προς αυτούς και ούτω μείνη αιώνιον μαρτύριον της ανδρείας των, αφού έγιναν άξιοι της δημοσίας χάριτος.
Ο δράκων ούτος είχε σώμα μέγιστον, μεγαλείτερον δύο βοών, και ηδύνατο να καταπίη ευκόλως ένα άνθρωπον. Το μήκος αυτού υπερέβαινε τα επτά βήματα, έφερε δύο πτερά και εκάη έμπροσθεν του Αγ. Νικολάου.
Παραχωρούμεν όθεν αυτοίς τους κάτωθι περιγραφομένους τόπους δικαιωματικώς ανήκοντας τη αυτού Γαληνότητι (τω Δόγη της Βενετίας) και οίτινες δεν ανήκουν εις ουδένα, ήτοι ολόκληρον τον τόπον του Αγ. Νικολάου, όπως ευρίσκεται εις ευθείαν γραμμήν επεκτεινομένην μέχρι Φαγγιάς και εκ των άνωθεν μέχρι των υπορειών του όρους ως εκτείνεται μέχρι Σιμωτάτων και έρχεται μέχρι της Δημοσίας οδού, ήτις φέρει εις ταύτην την πόλιν και του προρρηθέντος πρώτου ορίου του ειρημένου Αγ. Νικολάου, του… (salvatici et domestici).
ΦΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΛΙΠΙΕΡΟΣ, προβλεπτής
_____________________
Διατηρήσαμε την ορθογραφία του κειμένου προσαρμόζοντας αυτό στο μονοτονικό.

*Η Ινδικτιών (λατ. Intictio-onis) στους Βυζαντινούς χρόνους ήταν κύκλος 15 ετών, που χρησιμοποιούσε η εκκλησία σαν χρονολογική μονάδα.  Καθιερώθηκε τον 3ο π.Χ. αιώνα και άρχιζε από την 1η Σεπτεμβρίου.
  
…………………………………………………………………………………………

Πολλές ερμηνείες έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς για το γραφικό και ποιητικό αυτό στοιχείο της θηριοκτονίας.  Υπήρξε επίσης προβληματισμός για την αλλαγή των πρωταγωνιστών από Brescani σε Λουκίσσα στην πορεία του χρόνου.
………………………………………………………………………………………………………………
Ανάμνηση της «χρυσής εποχής» του Αίνου και της επίδρασης που ασκεί, πρέπει να είναι και το θαυμάσιο ακριτικό τραγούδι, που περιέσωσε κατά τις περιηγήσεις του στην Ιθάκη ο αρχιδούκας Λουδοβίκος Σαλβατώρ (ο Σαλβατώρος όπως τον αποκαλούσαν με αγάπη οι κάτοικοι της Ιθάκης), συνταγματάρχης του αυστριακού στρατού, στο βιβλίο του WINTERTAGE AUF ITHAKA-PRAG/DRUCK UND VERLAG VON HEINR, MERCY SHON 1905 (Χειμωνιάτικες μέρες στην Ιθάκη) Σκοπός μας βέβαια δεν είναι η φιλολογική έρευνα γύρω από το συγκεκριμένο τραγούδι, αλλά ο συσχετισμός των στοιχείων της ηρωικής παράδοσης των βυζαντινών χρόνων με τον Αίνο, γιατί πιστεύουμε ότι «το βουνό τσ’ Ελάτης» δε είναι άλλο από τον Αίνο. Εδώ η λαϊκή μούσα προσαρμόζει τους αγώνες του Διγενή στο τοπίο του Αίνο, στις χαρακτηριστικές ανθρώπινες δραστηριότητες πάνω στο βουνό, αλλά και στην ανάμνηση ενός φοβερού δράκοντα.
Δεδομένου ότι η δημιουργία των ακριτικών τραγουδιών χρονολογείται μεταξύ 8ου-11ου αιώνα, στο σωσμένο από το Salvator τραγούδι είναι φανερά τα μεταγενέστερα στοιχεία, που έχουν προστεθεί στον αρχικό πυρήνα του ακριτικού μύθου. Συνδέονται απόλυτα με την παράδοση για την ύπαρξη του Δράκοντα, που ούτε οι γιοί του Διγενή δεν μπόρεσαν να σκοτώσουν. Διατηρείται όμως η μνήμη της ανδρείας του Διγενή, γιατί, ενώ ο Δράκοντας νίκησε τους γιούς του, εκείνον τον σέβεται και τον αποκαλεί αδελφοποιτό. Οπωσδήποτε όμως στη φαντασία του λαού (με την επεξεργασία των στοιχείων μέσα στο χρόνο, αφαίρεση και προσθήκες) αυτό μεγεθύνει το κατόρθωμα του Λουκίσσα στη μεταγενέστερη παράδοση και τον αναδεικνύει ήρωα στο μέγεθος του Διγενή. Ο Λουκίσσας σκότωσε το Δράκοντα, τον ισάξιο, τον αδελφοποιτό του Διγενή και κατόρθωσε μόνος του ό,τι δεν κατόρθωσαν και οι δώδεκα μαζί αντρειωμένοι γιοί!


Δώδεκα γιοί του Διγενή, δώδεκα παλληκάρια,
εντυόνταν, στολιζόντανε, να πάνε στο κυνήγι.
-Δος μας πατέρα την ευχή, δος μας και τ’ άρματά σου.
 -Πάρτε, παιδιά μου, την ευχή, πάρτε και τ’ άρματά μου
κι ολούθε κυνηγήσετε κι ολούθε να περνάστε
από τσ’ Ελάτης το Βουνό εκείθε μη διαβείτε
γιατί ‘ναι ‘να κακό θεριό και πνίγει τους ανθρώπους.
Κι εκείνα παρακούσανε του κύρη τους τα λόγια
κι ολούθενε διαβήκανε κι εκείθενε περνάσαν.
Όταν εξεπροβαίνανε σε μια ψηλή ραχούλα
συ δυο συ τρεις τους άρπαζε, συ δυο συ τρεις τσ’  ερούφα.
Κι η νύφη τους εξύπνησε σα μήλο μαραμένο,
σα μήλο, σαν τριαντάφυλλο, σα χιώτικο λουλούδι.
-Ωιμένα, πεθερούλη μου, κακό ‘νειρο είδ’ απόψε.
-Για πες μου το, νυφούλα μου, κι εγώ να στο ‘ξηγήσω.
-Πως είχα δώδεκα πουλιά και τά ‘σερν’ η κλωσσούρα.
Χρυσός αϊτός εδιάβηκε και μου τα πήρε ούλα.
-Ωιμένανε, νυφούλα μου, δικό μου είν’ το χαμπέρι.
Παίρνει τα όρη θλίβοντες και τα βουνά ρωτώντες
-Θεριό μη μού ειδες πρόβατα, θεριό μη μού ειδες γίδια
θεριό, μη μού ειδες τους υγιούς τσι δώδεκα αντρειωμένους;
-Δεν το ‘ξερα, αδελφοποιτέ, πως είναι γιοί δικοί σου.
Τσ’ εννιά τους έχω ζωντανούς, τσι δύο φονεμένους     
 τον πρώτο τον καλύτερο τον έχω χωνεμένο.

Σημείωση : Στο κείμενο της έκδοσης του Salvator έγινε μετατροπή σε μονοτονικό και ελάχιστες παρεμβάσεις στην ορθογραφία. Επειδή ο στίχος είναι κανονικός δεκαπεντασύλλαβος προτιμήσαμε να τον αποδώσουμε ενιαίο, ενώ στην έκδοση είναι χωρισμένος σε 8σύλλαβο και 7σύλλαβο εναλλάξ.  Το παραθέτουμε, όπως ήταν, άτιτλο.
……………………………………………………………………………………
                                                                                                             
( Απόσπασμα ) από το βιβλίο  ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΔΡΥΜΟ ΑΙΝΟΥ,  έκδοση  ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΙΘΑΚΗΣ  1998              


























«Δράκοντας του Αίνου» εικονογραφημένος σε τέσσαρους πίνακες από την Μαρία Ντεροζάριο (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κεφαλονιάς και Ιθάκης).



Δεν υπάρχουν σχόλια: